επιστροφή στη σελίδα των παιχνιδιών

-Να τα βγάλουμε;

(Την εργασία συγκέντρωσης των παραδοσιακών και σύγχρονων λαχνισμάτων επιμελήθηκε η δασκάλα Μαρία Κώτσου με τους μαθητές της Β΄ τάξης)

Στα οµαδικά παιχνίδια η διαδικασία αυτή ήταν απαραίτητη για να καθοριστεί ποιος παίχτης ή ποια οµάδα θα παίξει πρώτη. Για την αποφυγή, λοιπόν, παρεξηγήσεων είχαν προβλεφθεί διάφορα λαχνίσµατα, δηλαδή τρόποι κλήρωσης.

Παρακάτω περιγράφονται µερικά από τα λαχνίσµατα που χρησιµοποιούσαν παλιότερα (από το βιβλίο Κλουβάτος, Κ. (2005) Όλη η Ζωή Παιχνίδι - Βίωση και Αναβίωση των Παραδοσιακών Παιχνιδιών, εκδόσεις Γρηγόρη):

α) Όρθιοι συνήθως σχηµατίζουν έναν κύκλο. Κάποιος αναλαµβάνει να εκφωνήσει ρυθµικά κάποιο από τα παρακάτω λαχνίσµατα δείχνοντας µε τη σειρά έναν - έναν τους παίχτες του κύκλου. Η τελευταία λέξη ή συλλαβή του λαχνίσµατος βγάζει κάθε φορά τον αντίστοιχο παίχτη.

 πέντε φούσκες στόν α-έρα, µάνα, πατέρα, µπουφ, άµπε ρουφ, τσίχλα µπουφ.

β) τα µυτάκια: Οι δυο αντίπαλοι παίχτες ξεκινούν από αντίθετες κατευθύνσεις και παπούτσι προς παπούτσι προχωρούν ο ένας προς το µέρος του άλλου. Σκοπός τους είναι να ακουµπήσουν πρώτοι το παπούτσι του αντιπάλου. Όταν πλησιάζουν τόσο, ώστε να καταλαβαίνουν αν συµφέρει να κάνουν κι άλλο βήµα, µελετούν την επόµενη κίνηση, ώστε να µην τους φτάνει το επόµενο βήµα του αντιπάλου τους. Μπορούν να κάνουν ολόκληρο βήµα ή µυτάκι, δηλαδή να πατήσουν στη µύτη του ποδιού, πάνω από το άλλο παπούτσι τους και να σταθούν σε απόσταση ασφαλή από το παπούτσι του αντιπάλου. Μυτάκι στο µυτάκι, πλησιάζουν ολοένα οι δυο παίχτες ώσπου ο ένας πατάει, δηλαδή µε το επόµενο βήµα του φτάνει το παπούτσι του αντιπάλου, και κερδίζει την πρωτιά στο παιχνίδι.

γ) Ανάµεσα σε λίγους παίχτες η πρωτιά στο παίξιµο προέκυπτε µε ακόµη έναν τρόπο: µόλις κατέληγαν στο παιχνίδι που θα έπαιζαν, ερχόταν η στιγµή να βγάλουν και τη σειρά παιξίµατος. Πεταγόταν ξαφνικά ένα από τα παιδιά και δήλωνε ότι θα παίξει πρώτο. Χάριν συντοµίας έλεγε: «πρω». Ακολουθούσε απανωτά άλλος παίχτης, που προλάβαινε να δηλώσει «δε», δηλαδή δεύτερος, άλλος «τρι», δηλαδή τρίτος, άλλος «τε», δηλαδή τέταρτος κ.ο.κ. Επειδή όµως σε κάποια παιχνίδια είχε µεγάλη σηµασία η σειρά παιξίµατος, κάποιοι παίχτες δε στρέονταν (= δε συµφωνούσαν) µε την παραπάνω διαδικασία, οπότε επιλεγόταν κάποιο εναλλακτικό λάχνισµα.

δ) µε πολλά άτοµα: οι παίχτες είναι σε κύκλο µε τις παλάµες προς τα κάτω ενωµένες στη µέση του κύκλου. Τα χέρια ανεβοκατεβαίνουν ρυθµικά σύµφωνα µε το παρακάτω λάχνισµα:

Μέ του - βόη - θού το - χέρι // καί του - ντράκου - τό µα - χαίρι, βγαί-νω. 

Στο άκουσµα της τελευταίας συλλαβής τα χέρια τραβιούνται απότοµα στο στήθος. Ο πρώτος που θα βρεθεί να έχει γυρισµένη την παλάµη αντίθετα από την πλειοψηφία χάνει. Εναλλακτικές φράσεις για το ίδιο λάχνισµα ήταν:

•  Έ – ται – ρεί - α!

• Η πλει-οψη-φία κερδί-ζει!

ε) Ανάµεσα σε δυο παίχτες ή δυο οµάδες ήταν πιο εύκολο να βγει ποιος θα παίξει πρώτος. Έστριβαν ένα νόµισµα στον αέρα ή έκρυβε ο ένας κάτι στο ένα χέρι και προσπαθούσε ο άλλος να µαντέψει σε ποιο χέρι ήταν. ΣΤ) Για να χωριστούν σε δυο οµάδες, αναλάµβαναν δυο παίχτες να επιλέξουν εναλλάξ τους συµπαίχτες τους για να υπάρχει ισοδυναµία στις οµάδες. Αυτός ο τρόπος δεν ήταν πάντα τόσο δίκαιος, γιατί συνέβαινε συχνά να επιλέγει ο καλύτερος παίχτης πρώτος και να παίρνει το δεύτερο καλύτερο µε αποτέλεσµα η οµάδα του να είναι πιο ισχυρή.

στ) Άλλος τρόπος, που έχει επικρατήσει τελευταία και βασίζεται στην τύχη, είναι µε τους αριθµούς: ένας παίχτης γυρίζει το κεφάλι αλλού, ενώ ένας άλλος δίνει µε τυχαία σειρά από έναν αριθµό σ’ όλους τους παίχτες ανεξαιρέτως. Ο παίχτης που δεν είχε δει τη διαδικασία, γυρίζει προς τους άλλους και τυχαία µοιράζει τους αριθµούς και κατά συνέπεια τους παίχτες σε δυο οµάδες.

ζ) Άλλος τρόπος, που έχει επικρατήσει τελευταία και βασίζεται στην τύχη, είναι µε τους αριθµούς: ένας παίχτης γυρίζει το κεφάλι αλλού, ενώ ένας άλλος δίνει µε τυχαία σειρά από έναν αριθµό σ’ όλους τους παίχτες ανεξαιρέτως. Ο παίχτης που δεν είχε δει τη διαδικασία, γυρίζει προς τους άλλους και τυχαία µοιράζει τους αριθµούς και κατά συνέπεια τους παίχτες σε δυο οµάδες.

Τα σημαντικότερα σύγχρονα λαχνίσματα, όπως συγκεντρώθηκαν από τους μαθητές της Β΄ τάξης είναι:

Α - ΜΠΕΜΠΑ - ΜΠΛΟΜ

Α - μπεμπα - μπλομ -
του - κίθε - μπλομ -
α- μπεμπα- μπλομ- του - κίθε - μπλομ-
μπλιμ- μπλομ.

ΑΚΑΤΑ ΜΑΚΑΤΑ

Άκατα μάκατα σούκουτου μπε
άμπε φάμπε ντομινέ
άκατα μάκατα σούκουτου μπε
άμπε φάμπε βγες.

ΜΑΡΙΑΜ

Σι μαριάμ μαριάμ μαριάμ

σι ντορεμί μακαρό μακαρό

λέο λέο πι πι πι

λέο λέο πι πι πι

ουάν του θρι.

Ντορεμι φασόλα
μου 'φυγε η σόλα
πήγε στο Παρίσι
να παραθερίσει
κι όταν θα γυρίσει
πάλι θα κολλήσει
στο παλιό παπούτσι
που 'χε ξεκολλήσει.

ΠΙΠΗ Η ΦΑΚΙΔΟΜΥΤΗ

 Είμαι η Πίπη η Φακιδομύτη
και 'χω μια μύτη
ως το νεροχύτη
κι όταν την πιάνω
παίζω πιάνο
κι όταν την αφήνω
παίζω μαντολίνο.

ΑΝΕΒΗΚΑ ΣΤΗΝ ΠΙΠΕΡΙΑ

Ανέβηκα στην πιπεριά
να κόψω ένα πιπέρι
κι η πιπεριά τσακίστηκε
και μου 'κοψε το χέρι.
Δωσ' μου το μαντηλάκι σου
το χρυσοκεντημένο

να δέσω το χεράκι μου
που είναι ματωμένο.

ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ Η ΓΥΝΑΙΚΑ

 Ένα, δύο, τρία ,τέσσερα, πέντε,
έξι, εφτά, οχτώ, εννέα, δέκα,
και του Παντελή η γυναίκα
πήγε ν' αγοράσει γάλα
και κατάπιε την κουτάλα.
Πού να πάει να γιατρευτεί;
Στην Αγια-Παρασκευή
που 'χει δώδεκα γιατρούς
και σαράντα παλαβούς.

ΕΙΣΑΙ ΚΙΝΕΖΑΚΙ

- Είσαι Κινεζάκι;
- Ναι.
- Τρως πολύ ρυζάκι;
- Ναι.
- Πόσες κουταλίτσες;
- Δέκα. 
- Ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, έξι, εφτά, οκτώ, εννέα, δέκα.

Ο Καρακατσάνης

μπήκε στο τηγάνι

κι έσπασε τ’ αυγά.

Γιατί, Καρακατσάνη,

μπήκες στο τηγάνι

κι έσπασες τ’ αυγά;

Φάε τώρα κι από μένα μια καρπαζιά.

'Αστρα νταμ
πίκι πίκι ραμ
το ψωμί το λένε νταμ
και τη γάτα Καρολίνα
και τον ποντικό Σωλήνα
που πηγαίνει στη κουζίνα
και ψοφάει από την πείνα.

ΤΡΕΙΣ ΕΦΤΑ ΕΙΚΟΣΙ ΜΙΑ

Τρεις εφτά είκοσι μία
κι ο παπάς τριάντα μία
βάζω στοίχημα δεκάξι
κι όποιος βγει θα τα φυλάξει.

ΑΝΕΒΗΚΑ ΣΕ ΕΝΑ ΒΟΥΝΟ

Ανέβηκα σε ένα βουνό
και είδα ένα γουρούνι
το κοίταξα καλά, καλά
και σου ΄μοιαζε στη μούρη.
Γω - γω - γω,
συ - συ - συ,
το γουρούνι είσαι 'συ.

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΙ Η ΠΑΝΑΓΙΑ

Ο Χριστός κι η Παναγιά
κάνανε μια συμφωνία:
ποιος θα βρει το δεκατρία
ένα-δύο-τρία-τέσσερα
πέντε-έξι-επτά-οχτώ
εννιά-δέκα-έντεκα
δώδεκα-δεκατρία.

ΕΝΑ  ΔΥΟ ΤΡΙΑ

Ένα δύο τρία
πήγα στην κυρία
μου 'δωσε ένα μήλο
μήλο δαγκωμένο
το 'δωσα στην κόρη
έκανε αγόρι
το 'βγαλε Θανάση
σκούπα και φαράσι.